HAFRİYAT TOPRAĞI,
İNŞAAT VE YIKINTI ATIKLARININ KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam,
Hukuki Dayanak, Tanımlar
Amaç
Madde 1 — Bu Yönetmeliğin
amacı; hafriyat toprağı ile inşaat ve yıkıntı atıklarının çevreye zarar
vermeyecek şekilde öncelikle kaynakta azaltılması, toplanması, geçici
biriktirilmesi, taşınması, geri kazanılması, değerlendirilmesi ve bertaraf
edilmesine ilişkin teknik ve idari hususlar ile uyulması gereken genel
kuralları düzenlemektir.
Kapsam
Madde 2 — Bu Yönetmelik;
kaynakları ve bileşenleri Ek-1’de detaylı olarak belirtilen, beşeri faaliyetler
ve doğal afetler sonrasında meydana gelen hafriyat toprağı ile inşaat ve
yıkıntı atıklarının, üretildikleri yerlerde ayrı toplanması, geçici olarak
biriktirilmesi, taşınması, geri kazanılması, değerlendirilmesi ve bertaraf
edilmesine ilişkin esasları kapsamaktadır.
Hukuki Dayanak
Madde 3 — Bu Yönetmelik,
2872 sayılı Çevre Kanununun 8, 11 ve 12 nci maddeleri ile 4856 sayılı Çevre ve
Orman Bakanlığı Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanunun 9 uncu maddesinin (d),
(h), (o), (p) ve (s) bentlerine dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
Madde 4 — Bu Yönetmelikte
geçen;
Bakanlık: Çevre ve
Orman Bakanlığını,
Kanun: 2872 sayılı
Çevre Kanununu,
Katı Atıkların
Kontrolü Yönetmeliği: 14/03/1991 tarihli ve 20814 sayılı Resmî Gazete’de
yayımlanan Yönetmeliği,
Tehlikeli Atıkların
Kontrolü Yönetmeliği: 27/08/1995 tarihli ve 22387 sayılı Resmî Gazete’de
yayımlanan Yönetmeliği,
Hafriyat Toprağı:
İnşaat öncesinde arazinin hazırlanması aşamasında yapılan kazı ve benzeri
faaliyetler sonucunda oluşan toprağı,
İnşaat Atıkları:
Konut, bina, köprü, yol ve benzeri alt ve üst yapıların yapımı esnasında ortaya
çıkan atıkları,
Yıkıntı Atıkları:
Konut, bina, köprü, yol ve benzeri alt ve üst yapıların tamiratı, tadilatı,
yenilenmesi, yıkımı veya doğal bir afet sonucunda ortaya çıkan atıkları,
Tehlikeli İnşaat ve
Yıkıntı Atıkları: İnşaat ve yıkıntı atıkları içerisinde bulunan asbest, boya,
florasan ve benzeri zararlı ve tehlikeli atıkları,
Asfalt Atığı: Yol,
havaalanı pisti ve benzeri yapıların tamiratı, tadilatı, yenilenmesi ve yıkımı
sırasında ortaya çıkan ve bünyesinde asfalt, zift, doğal polimer ve benzeri
malzeme bulunan atıkları,
Bitkisel Toprak:
Bitki gelişimi için organik ve inorganik madde ile hava ve su sağlayan toprağı,
Atık Yönetimi:
Hafriyat toprağı ile inşaat/yıkıntı atıklarının kaynağında ayrılarak
toplanması, geçici biriktirilmesi, taşınması, tekrar kullanılması, geri
kazanılması ve depolanması işlemlerini,
İnceleme Kurulu:
Hafriyat toprağı ile inşaat ve yıkıntı atıkları geri kazanım ve depolama
tesisleri için yapılacak başvuruları incelemek ve sonuçlandırmak üzere
oluşturulan ve 37 nci maddede belirtilen Kurulu,
Kriz Merkezi: Doğal
afet sonrasında mahallin en büyük mülki amirinin başkanlığında ilgili
kurum/kuruşların katılımı ile oluşturulan komisyonu,
Denetim Personeli:
Bakanlığın merkez ve taşra teşkilatı ile belediyelerin denetim personellerini,
Seçici Yıkım:
Konut, bina, köprü, yol ve benzeri alt ve üst yapıların yıkımı öncesinde ve
sırasında içindeki yabancı ve geri kazanımı mümkün olmayan maddelerden
ayıklanması ve yıkımın belirli ölçülerde ve kontrollü olarak yapılmasını,
Taşıma ve Kabul
Belgesi: Ek-2’de yer alan belgeyi,
Depolama/Geri
Kazanım Tesisi İzin Belgesi: Ek-3’de yer alan belgeyi,
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Genel İlkeler,
Görev, Yetki ve Yükümlülükler
Genel İlkeler
Madde 5 — Hafriyat toprağı,
inşaat ve yıkıntı atıklarının yönetimine ilişkin genel ilkeler şunlardır;
a) Atıkların
kaynağında en aza indirilmesi esastır.
b) Bu atıkların
yönetiminden sorumlu kişi, kurum/kuruluşlar, atıkların çevre ve insan sağlığına
olabilecek zararlı etkilerinin azaltılması için gerekli tedbirleri almakla
yükümlüdürler.
c) Hafriyat toprağı
ile inşaat/yıkıntı atıklarının geri kazanılması ve özellikle alt yapı malzemesi
olarak yeniden değerlendirilmesi esastır.
d) Hafriyat toprağı
ile inşaat/yıkıntı atıklarının karıştırılmaması esastır.
e) Sağlıklı bir
geri kazanım ve bertaraf sisteminin oluşturulması için atıkların kaynağında
ayrılması ve "seçici yıkım" esastır.
f) Hafriyat toprağı
ile inşaat/yıkıntı atığı üreticileri, atıklarının bertarafı için gerekli
harcamaları karşılamakla
yükümlüdürler.
Bakanlığın Görev ve
Yetkileri
Madde 6 — Bakanlık;
a) Bu Yönetmelik kapsamında
yer alan atıkların yönetimine ilişkin program ve politikaları saptamak,
Yönetmeliğin uygulanmasına yönelik işbirliği ve koordinasyonu sağlamak ve
gerekli idari tedbirleri almakla,
b) Geri kazanılmış
ürünlerin kullanımını özendirmekle,
c) Bu Yönetmelik
kapsamında yer alan atıkların oluşumundan bertarafına kadar yönetimlerini
kapsayan bütün faaliyetlerin kontrolünü ve denetimini yapmakla,
yükümlüdür.
Mülki Amirlerin
Görev ve Yetkileri
Madde 7 — Mahallin en büyük
mülki amiri,
a) Belediye mücavir
alan sınırları dışındaki hafriyat toprağı ve inşaat/yıkıntı atıkları geri
kazanım tesisleri sahaları ile depolama sahalarını belirlemek,
kurmak/kurdurtmak ve işletmek/işlettirmekle,
b) Belediye mücavir
alan sınırları dışındaki hafriyat toprağı ve inşaat/yıkıntı atıkları geri
kazanım tesisleri ile depolama sahalarına izin vermek ve gerektiğinde bu izni
iptal etmekle,
c) Belediye mücavir
alan sınırları dışındaki hafriyat toprağı ve inşaat/yıkıntı atıklarının
toplanması, taşınması ve bertaraf bedelini belirlemekle,
d) Belediye mücavir
alan sınırları dışındaki hafriyat toprağı ve inşaat/yıkıntı atıkları için
toplama, taşıma hizmeti verecek firmaların adresleri ve telefon numaraları ile
nakliye bedellerini halkın bilgileneceği şekilde ilan etmekle,
e) Bu Yönetmelik kapsamında
yer alan atıkların oluşumundan bertarafına kadar yönetimlerini kapsayan bütün
faaliyetlerin kontrolünü ve denetimini yapmakla,
f) Toplanan
inşaat/yıkıntı atıklarını öncelikle altyapı çalışmalarında
kullanmak/kullandırmakla,
g) İl sınırları
içinde oluşan, toplanan, geri kazanılan ve bertaraf edilen hafriyat toprağı ve
inşaat/yıkıntı atıkları ile ilgili istatistiki bilgileri belediyelerden temin
etmek ve yıl sonunda Bakanlığa göndermekle,
h) Doğal afetler
sonucunda oluşacak atıkların yönetimi ile ilgili esasları belirlemek, bu amaçla
Kriz Merkezi oluşturmak ve olası doğal afetlere karşı önceden atık yönetim
planlarını yapmakla,
yükümlüdürler.
Belediyelerin Görev
ve Yetkileri
Madde 8 — İl belediye
mücavir alanı içerisinde il ve ilçe belediyeleri, büyük şehirlerde büyükşehir
belediyeleri, büyükşehir belediyeleri dışında ise ilçe belediyeleri,
a) Hafriyat
toprağı, inşaat/yıkıntı atıkları ile doğal afet atıklarının toplanması, geçici
biriktirilmesi, taşınması, geri kazanılması ve bertarafı ile ilgili yönetim
planı hazırlamakla,
b) Hafriyat toprağı
ve inşaat/yıkıntı atıkları geri kazanım tesisleri sahaları ile depolama
sahalarını belirlemek, kurmak/kurdurtmak ve işletmek/işlettirmekle,
c) Depolama sahası
yerinin seçimi, inşaatı veya işletilmesi sırasında çevre ve insan sağlığını
olumsuz etkilemeyecek şekilde gerekli tedbirleri almak veya aldırtmakla,
d) Hafriyat toprağı
ve inşaat/yıkıntı atıklarının toplanması, taşınması ve bertaraf bedelini
belirlemekle,
e) Hafriyat toprağı
ve inşaat/yıkıntı atıkları için toplama, taşıma hizmeti verecek firmaların
adresleri ve telefon numaraları ile nakliye bedellerini halkın bilgileneceği
şekilde ilan etmekle,
f) Hafriyat toprağı
ve inşaat/yıkıntı atıklarının toplanması, geçici biriktirilmesi, taşınması ve
bertarafı faaliyetlerini denetlemekle,
g) Belediye
sınırları içindeki hafriyat toprağı ve inşaat/yıkıntı atıkları geri kazanım
tesisleri ile depolama sahalarına izin vermek ve gerektiğinde bu izni iptal
etmekle,
h) Toplanan
inşaat/yıkıntı atıklarını öncelikle altyapı çalışmalarında
kullanmak/kullandırmakla,
ı) Belediye
sınırları içinde oluşan, toplanan, geri kazanılan ve bertaraf edilen hafriyat
toprağı ile inşaat/yıkıntı atıklarına ilişkin istatistiki bilgileri valilikler
aracılığı ile yıl sonunda Bakanlığa bildirmekle,
j) Doğal afet
atıklarının yönetimi konusunda valilik koordinasyonunda oluşturulan Kriz
Merkezi kararlarını uygulamakla,
yükümlüdürler.
Hafriyat Toprağı ve
İnşaat/Yıkıntı Atıkları Üreticilerinin Yükümlülükleri
Madde 9 — Hafriyat toprağı
ve inşaat/yıkıntı atıkları üreticileri,
a) Atıkların çevre
ve insan sağlığına yönelik olumsuz etkilerini, bu Yönetmelik hükümlerine uygun
olarak en aza düşürecek şekilde atık yönetimini sağlamakla,
b) Atıkların
oluşumu, taşınması ve depolanması aşamalarında gerekli izinleri ve onayları
almakla,
c) Faaliyetleri
sırasında atıkları bileşenlerine göre ayrı toplamak, geri kazanmak, biriktirmek
ve atığın içinde zararlı, tehlikeli ve yabancı madde bulundurmamakla,
d) Faaliyete
başlamadan önce, atıkların taşınması ve depolanması ile ilgili olarak EK-2’de
verilen Atık Taşıma ve Kabul Belgesi’ni almakla,
e) Atıklarını
belediyenin veya mülki amirin izin verdiği geri kazanım veya depolama tesisi
dışındaki yerlere dökmemekle,
f) Atıklarının
yönetimi amacıyla yapılacak harcamaları karşılamakla,
g) Atıkların
oluşumu, taşınması ve depolanması aşamalarında meydana gelebilecek kazalarda
oluşacak zararı tazmin etmek ve kaza sonucu oluşacak kirliliği gidermekle,
yükümlüdürler.
Depolama Sahası
İşletenlerin Görev ve Yetkileri
Madde 10 — (Mülga:RG-26/3/2010-27533)1
Geri Kazanım Tesisi
İşletenlerin Görev ve Yetkileri
Madde 11 — Geri kazanım
tesislerini işletenler,
a) Geri kazanım
tesisini Yönetmelikte belirtilen esaslara uygun olarak projelendirmek, gerekli
izinleri almak ve inşa etmekle,
b) Projeye uygun
olarak kurulan tesisi Yönetmelikte belirtilen esaslara uygun olarak işletmekle,
c) Geri kazanım
tesisinin inşaatı, işletilmesi ve kapatılması sonrasında çevre ve insan
sağlığını olumsuz etkilemeyecek şekilde gerekli tedbirleri almakla,
d) Belediyenin veya
mülki amirin izin verdiği toplama ve taşıma firmalarının atıkları ile Atık
Taşıma ve Kabul Belgesi olan atıkları tesise kabul etmekle,
e) Atığın tesise
girişinde incelemesini yaparak taşıma ve kabul belgesindeki bilgilerin
doğruluğunu kontrol etmekle,
f) Geri kazanım
tesisi ile depolama sahasına kabul edilmesi ve depolanması yasak olan atıklar
ile bu atıklarla karışmış inşaat/yıkıntı atıklarını geri kazanım tesisine kabul
etmemek ve durumu idareye bildirmekle,
g) Atıkların geri
kazanılması sırasında gerekli güvenlik önlemlerini almakla,
h) Geri kazanım
tesisine getirilen atığın miktarı, cinsi, üretim yeri, getiriliş tarihi ve araç
plakası gibi bilgileri düzenli ve doğru olarak bilgisayar ortamında kayıt
altına almak, bu bilgileri belediye, mahallin mülki amiri ve Bakanlığın
incelemesine hazır bulundurmakla,
ı) Kriz Merkezi
kararlarına uymak ve işbirliği yapmakla,
yükümlüdürler.
Kriz Merkezinin
Görevleri
Madde 12 — Kriz Merkezi,
a) Olası bir doğal afet
öncesinde, oluşabilecek atıkların yönetimiyle ilgili planlamalar yapmakla,
b) Oluşabilecek
atık miktarı ile bunların kaldırılması ve taşınması için gerekli araç-gereç ve
ekipmanı belirlemekle ve kullanımıyla ilgili koordinasyonu sağlamakla,
c) Oluşacak
atıkların depolanacağı uygun alanları Yönetmelikte belirtilen esaslara göre
önceden tespit etmekle, mevcut depolama ve geri kazanım tesisleri ile
koordinasyonu sağlamakla,
d) Çalışmaları
hakkında Bakanlığa bilgi vermekle,
yükümlüdür.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Geçici Biriktirme
ve Toplamaya İlişkin Esaslar
Genel Esaslar
Madde 13 — Hafriyat toprağı
ile inşaat/yıkıntı atıklarının, üretici ve taşıyanları tarafından belediyelerin
veya mahallin en büyük mülki amirinin gösterdiği ve izin verdiği geri kazanım
ve depolama tesisleri dışında denizlere, göllere, akarsulara veya herhangi bir
yere dökülmesi ve dolgu yapılması yasaktır.
Faaliyetleri sonucu
hafriyat toprağı ve inşaat/yıkıntı atıklarının üretimine neden olacak özel veya
resmi kişi, kurum ve kuruluşlar; bu atıkların üretilmesinden önce ilgili
belediyeye/mahallin en büyük mülki amirine başvurarak gerekli izinleri almak,
atıklarını bu Yönetmelikte belirtilen usul ve esaslara göre bu mercilerin
göstereceği geri kazanım/depolama sahasına taşınmasını sağlamakla yükümlüdürler.
Bununla ilgili işlemler 23 üncü maddede belirtilen esaslara göre yapılır.
Yapılan
denetimlerde hafriyat toprağı ile inşaat/yıkıntı atıklarını Yönetmelikte
belirtilen esaslara aykırı olarak çevre kirliliğine neden olacak şekilde alıcı
ortama verdiği tespit edilen üretici, taşıyıcı ve depolayanlar hakkında 46 ncı
maddede belirtilen cezai işlemler uygulanır. Ayrıca tespit edilen eksiklik veya
kirlilik, tebliğ edilen süreler içinde giderilmezse bu atıkların toplanması,
taşınması ve bertarafı maliyeti ilgililerden peşin olarak tahsil edilir.
Hafriyat Sırasında
Alınacak Önlemler
Madde 14 — Hafriyat yapanlar,
hafriyat toprağının çıkartılması sırasında gürültü ve görüntü kirliliği ile toz
emisyonlarını azaltacak tedbirleri almak ve faaliyet alanının çevresini kapatmakla
yükümlüdür. Hafriyat işlemleri sırasında kazıdan çıkacak toprak miktarı ile
dolgu hacimleri eşitlenecek şekilde planlama yapılır ve hafriyat toprağının
öncelikle faaliyet alanı içerisinde değerlendirilmesi sağlanır.
İnşaat yeri
haricinde en az 2000 (iki bin) metrekare alanı bulunan faaliyet sahipleri,
çıkarılan hafriyat toprağını yeniden değerlendirilmek üzere bu alanda geçici
olarak biriktirebilirler.
Hafriyat toprağının
çıkartılması sırasında doğal drenaj sistemleri korunur ve olabilecek erozyona
karşı önlem alınır. Hafriyat yapan kişi/kuruluş hafriyat toprağının çıkarılması
esnasında hafriyat alanının yanındaki binaları, doğal drenaj, enerji ve
telekomünikasyon tesislerini/sistemlerini, kaldırım ve yol kaplamasını korumak,
olabilecek hasar ve erozyona karşı önlem almakla yükümlüdür.
Hafriyat sırasında
bitkisel toprak alt topraktan ayrı olarak toplanır. Derinliğine ve yapısına
bağlı olarak kazılarak yeniden kullanılmak üzere yığılır. Bitkisel toprağın
depolanacağı yerin % 5’den fazla eğimli olmaması gerekir. Bitkisel toprağın
saklanma sürecinde olabilecek kayıplar önlenir ve toprağın kalitesi korunur.
Bitkisel toprak uzun süre açıkta bırakılacak ise yüzeyinin çabuk gelişen
bitkiler ile örtülmesi temin edilir. Ayrı toplanan bitkisel toprak park, bahçe,
yeşil alan, tarım ve benzeri çalışmalarda tekrar kullanılır.
Küçük Çaplı
İnşaat/Yıkıntı Atıklarının Toplanması ve Taşınması
Madde 15 — 2 (iki) tona kadar
atık oluşumuna neden olacak küçük çaplı tamirat ve tadilat yapan kişi ve
kuruluşlar ile inşaat firmaları, mücavir alan sınırları içinde ilgili
belediyeye, büyükşehirlerde ise ilgili ilçe belediyesine, mücavir alan
sınırları dışında ise mahallin en büyük mülki amirine veya bu mercilerden
atıkları toplamak ve taşımak amacıyla izin almış/yetkilendirilmiş firmalara
başvurarak oluşan inşaat/yıkıntı atıklarının uygun kaplarla toplanmasını,
taşınması ve belediyenin veya mülki amirin gösterdiği yere götürülmesini
sağlamakla yükümlüdürler.
Oluşan atıkların
toplanması, taşınması ve bertarafı ile ilgili harcamalar, 17 nci maddede
belirtilen esaslar doğrultusunda atık üreticileri tarafından karşılanır.
Büyük Çaplı
İnşaat/Yıkıntı Atıklarının Toplanması ve Taşınması
Madde 16 — 2 (iki) tondan fazla
atık oluşumuna neden olacak büyük çaplı tamirat ve tadilat işlemleri ile inşaat
ve yıkım işlemlerinde faaliyet sahibi mücavir alan sınırları içinde ilgili
belediyeye, büyükşehirlerde ise ilgili ilçe belediyesine, mücavir alan
sınırları dışında ise mahallin en büyük mülki amirine başvurarak izin almak
zorundadır. Bununla ilgili işlemler 23 üncü maddede belirtilen esaslara göre
yapılır. Bu izin belgesinde, yapılacak tadilat/tamirat/inşaat/yıkımın türü ile
oluşacak tahmini atık miktarı belirtilir. Faaliyet sahibi veya
tadilat/tamirat/inşaat/yıkımı yapacak firma, ilgili belediyeye/mülki amire veya
bu mercilerden atıkları toplamak ve taşımak amacıyla izin
almış/yetkilendirilmiş firmalara başvurarak faaliyetin yapılacağı yere geçici
biriktirme konteynerinin yerleştirilmesini temin eder. Bu konteyner
yerleştirilmeden tadilat/tamirat/inşaat/yıkım işlemlerine başlanılmaz.
Geçici biriktirme
konteyneri veya kapları sarı renkli olacak, üzerlerine atılacak ve atılmayacak
atık türleri yazılacaktır. Evsel, zararlı ve tehlikeli atıkların bu
konteynerlere atılması yasaktır. İnşaat/yıkıntı atıkları içine tehlikeli atık
atılması durumunda bu atıklar tehlikeli atık olarak kabul edilir ve
bertarafları ilgili mevzuata göre yapılır. Dolan konteynerler,
belediyeler/mahallin mülki amirliği veya bu mercilerden atıkları toplamak ve
taşımak amacıyla izin almış/yetkilendirilmiş firmalar tarafından geri kazanım
veya depolama tesislerine taşınır.
Oluşan atıkların
toplanması, taşınması ve bertarafı ile ilgili harcamalar, 17 nci maddede belirtilen
esaslar doğrultusunda atık üreticileri tarafından karşılanır.
Büyük çaplı yol ve
bina tadilat, tamirat ve yıkım işlerini yapan firmalar inşaat/yıkıntı
atıklarının kaynakta azaltılmasından, tekrar kullanılmasından, geri
kazanılmasından ve bertaraf tesislerine taşınmasından sorumludurlar.
Cadde, sokak, yol
ve tretuvarlarda yapılacak hafriyat, bakım, onarım ve inşaat işlerinde ortaya
çıkacak ve tekrar kullanılacak hafriyat toprağı ile inşaat/yıkıntı atıkları
taşınabilir konteynerlerde biriktirilecek, cadde ve sokak kirliliği ile görüntü
ve toz kirliliğine neden olmayacaktır.
Atık Bertarafında
Mali Yükümlülük
Madde 17 — Hafriyat toprağı
ile inşaat/yıkıntı atıkları üreticileri oluşan atıkların toplanması, taşınması ve
bertarafı ile ilgili harcamaları karşılamakla yükümlüdürler. Bu amaçla
uygulanacak bedel, geri kazanım/depolama sahasının uzaklığı ve oluşan atık
miktarı esas alınarak büyükşehirlerde ilçe belediyelerinin teklifi ile
büyükşehir belediyesi, diğer illerde ise il ve ilçe belediyeleri, mücavir alan
sınırları dışında ise mahallin en büyük mülki amiri tarafından tespit ve ilan
edilir.
Yıkım Faaliyetleri
İçin İzin Alınması
Madde 18 — Yıkım çalışmasına
başlanılmadan önce, yıkım faaliyetini gerçekleştirecek kişi, kuruluş veya
firmaların mücavir alan sınırları içinde ilgili belediyeye, dışında ise
mahallin en büyük mülki amirine başvurarak yıkım izni almaları zorunludur.
Bununla ilgili işlemler 23 üncü maddede belirtilen esaslara göre yapılır.
Yıkım İşlemleri
Madde 19 — Yıkımı yapılacak
yapıların içlerindeki geri kazanılabilir malzemelerin öncelikle ayrıştırılması
ve geri kazanılması esastır. Bu çerçevede kapı, pencere, dolap, taban ve duvar
kaplamaları, döşemeleri ve yalıtım malzemeleri gibi inşaat malzemeleri ile tehlikeli
atıklar yıkımı yapılacak yapılardan ayıklanır ve ayrı toplanır. Yıkım işlemleri
sırasında gürültü, toz ve görüntü kirliliği ile ilgili olarak 20 ve 21 inci
maddelerde belirtilen tedbirler alınır. Yıkımın hidrolik ekipmanlara sahip iş
makineleri ile yapılması durumunda, kolon ve kiriş gibi beton yapılar kesilir
veya parçalanır.
Çalışanların
sağlığını ve güvenliğini korumak amacıyla, asbest içeren malzemelerin
kullanıldığı binaların yıkımı, sökümü, tamiratı ve tadilatı sırasında Çalışma
ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından hazırlanan ve 26/12/2003 tarihli ve
25328 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Asbestle Çalışmalarda Sağlık ve
Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik esaslarına uyulur.
Gürültü Emisyonu
Madde 20 — Hafriyat,
inşaat/tamirat/tadilat ve yıkım işlemleri sırasında oluşacak gürültü
emisyonları ile ilgili olarak, 11/12/1986 tarihli ve 19308 sayılı Resmî
Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Gürültü Kontrol Yönetmeliği esaslarına
uyulur.
Toz Emisyonu
Madde 21 — Hafriyat,
inşaat/tamirat/tadilat ve yıkım işlemleri sırasında oluşacak toz emisyonları
ile ilgili olarak, 02/11/1986 tarihli ve 19269 sayılı Resmî Gazete’de
yayımlanarak yürürlüğe giren Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliği’nde
belirtilen hava kalitesi standartlarının sağlanması gerekir.
Oluşacak toz
emisyonlarının asgariye indirilmesi, görüntü kirliliğinin önlenmesi ve gerekli
emniyet koşularının sağlanması amacı ile tadilat/yıkım yapılacak binaların dış
cephesi yırtılmaz ve tutucu özelliğe sahip file ve benzeri malzeme ile koruma
altına alınır.
Tehlikeli Atıkların
Toplanması ve Bertarafı
Madde 22 — İnşaat/yıkıntı
atıkları içerisinde bulunan asbest, boya, florasan, civa, asit ve benzeri
tehlikeli atıklar diğer atıklardan ayrı olarak toplanır ve Tehlikeli Atıkların
Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine göre bertaraf edilir.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Hafriyat Toprağı,
İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının
Taşınmasına İlişkin
Esaslar
Atık Taşıma ve
Kabul Belgesi Alınması
Madde 23 — Hafriyat toprağı
ve inşaat/yıkıntı atığı üretenler, ürettikleri hafriyat toprağı ve
inşaat/yıkıntı atıklarını, taşıma izni almış nakliye araçlarıyla gerekli
izinleri almış depolama sahalarına taşımak veya taşıtmakla yükümlüdürler.
Hafriyat toprağı
üretenler ile faaliyetleri sonucu 2 tondan fazla atık oluşumuna neden olacak
inşaat/yıkıntı atığı üreticileri, mücavir alan sınırları içinde belediyeye,
büyükşehir belediyesi olan yerlerde ilgili ilçe belediyesine, mücavir alan
sınırları dışında ise mahallin en büyük mülki amirine müracaat ederek
"Atık Taşıma ve Kabul Belgesi" almak zorundadır.
Atık Taşıma ve
Kabul Belgesi üç bölümden oluşur ve eksiksiz olarak doldurulur. Birinci
bölümde; hafriyatı toprağı veya inşaat/yıkıntı atıklarını üretenler, ikinci
bölümde üretilecek atığı taşıyacak şahıs veya firmalar, üçüncü bölümde ise
atığın geri kazanılacağı/depolanacağı saha ile ilgili bilgiler bulunur.
Atık Taşıma ve
Kabul Belgesi 4 nüsha olarak düzenlenir. Bir nüshası düzenleyen kurumda kalır.
Kalan üç nüshadan biri atık üreticisine, biri taşıyıcı kişi veya firmaya, biri
de atığın geri kazanılacağı/depolanacağı tesis yetkilisine verilir. İnceleme ve
denetim sırasında bu belgenin ilgili tüm taraflarca denetim elemanlarına
gösterilmesi zorunludur.
Hafriyat Toprağı
ile İnşaat/Yıkıntı Atıkları Taşıyıcılarının İzin Alma Zorunluluğu
Madde 24 — Hafriyat toprağı
ile inşaat/yıkıntı atıklarını taşımak isteyen kişi veya kuruluşlar mücavir alan
sınırları içinde ilgili belediyeye, dışında ise mahallin en büyük mülki amirine
başvurarak "Hafriyat Toprağı, İnşaat/Yıkıntı Atıkları Taşıma İzin
Belgesi" almakla yükümlüdürler. Bu amaçla yapılacak başvurularda istenecek
belge ve bilgiler ilgili belediye tarafından belirlenir. İnşaat/yıkıntı atığı
taşıyan araçlar sarı renkli olacak ve araçların üzerinde büyük harflerle
"İnşaat/Yıkıntı Atığı Taşıma Aracı" ibaresi yazılı olacaktır. Bu
atıkları taşımak isteyen kişi ve kuruluşlar yeterli sayıda ve değişik ebatlarda
sarı renkli konteyner ve kapları bulundurmakla yükümlüdürler. Bu atıkları
taşımak amacıyla taşıma izni alan firmaların isimleri ve irtibat numaraları,
geri kazanım veya depolama alanı/alanlarının yerleri ile bu alanlara ulaşacak
yol güzergahı krokileri ilgili belediyeler tarafından halkın bilgileneceği
şekilde ilan edilir.
Hafriyat Toprağı
ile İnşaat/Yıkıntı Atıklarının Taşınması Sırasında Alınacak Önlemler
Madde 25 — Hafriyat toprağı
ile inşaat/yıkıntı atıklarının taşınması sırasında çevrenin kirletilmemesi,
trafiğin aksatılmaması ve can ve mal emniyeti için gerekli tedbirler öncelikle
nakil işlemlerini gerçekleştiren kişi veya firma tarafından alınır. Taşıma
sırasında oluşabilecek çevresel kirlenmeyi önlemek amacıyla araçların üzerleri
uygun malzemeyle kapatılır. Araçlara kapasitenin üzerinde yükleme yapılmaz ve
araçlar tekerleklerinde olabilecek çamur ve benzeri kirlilik temizlendikten
sonra trafiğe çıkartılır. Belediye ve mahallin en büyük mülki amiri, atık
taşıyan araçların şehir içi trafiğini olumsuz etkilememesi için bu araçların
belirli saatler arasında trafiğe çıkmaları konusunda düzenleme yapma yetkisine
sahiptir.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Hafriyat Toprağı,
İnşaat/Yıkıntı Atıklarının
Geri Kazanılması ve
Değerlendirilmesine İlişkin Esaslar
Hafriyat Toprağının
Tekrar Kullanılması ve Geri Kazanılması
Madde 26 — Hafriyat toprağı
ile inşaat/yıkıntı atıklarının öncelikle kaynağında azaltılması, ayrı
toplanması, tekrar kullanılması ve geri kazanılması esastır.
Hafriyat sırasında,
bitkisel toprak ayrı olarak toplanır. Bitkisel toprak park, bahçe, yeşil alan
yapımında rekreasyon amacıyla kullanılacak ve kesinlikle depolama sahasına
gönderilmeyecektir.
Bitkisel toprak dışındaki
hafriyat toprağı ise öncelikle dolgu, rekreasyon, katı atık depolama alanında
günlük örtü ve benzeri amaçla kullanılacak, tekrar kullanımlarının mümkün
olmaması durumunda depolanarak bertaraf edilecektir.
Kimyasal/pişebilirlik
özelliklerinin uygun olması durumunda yüksek miktarlardaki hafriyat toprağı
çimento sanayiinde kil hammaddesi olarak öncelikle kullanılacaktır.
İnşaat/Yıkıntı
Atıklarının Geri Kazanılması
Madde 27 — Doğal kaynakların
korunması, sürdürülebilir üretim, depolanacak atık miktarının azaltılması ve
ekonomik değer yaratılması amacıyla inşaat/yıkıntı atıklarının geri kazanılması
esastır. Yüksek kaliteli geri kazanım ürünleri elde edilmesi ve maliyetlerin
azaltılması amacıyla atıkların oluştukları yerlerde ayrılması gerekmektedir.
Geri kazanılamayan
inşaat/yıkıntı atıkları gerekli ayrıştırma ve boyut küçültme yapıldıktan sonra
Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği’nde belirtilen esaslara göre katı atık
depolama alanında günlük örtü malzemesi olarak kullanılabilir.
Asfalt (Yol
Kaplama) Atıklarının Geri Kazanılması
Madde 28 — Yol, havaalanı
pisti ve benzeri yapıların tadilatı/tamiratı ve yıkımı sırasında oluşan asfalt
atıkları, diğer inşaat/yıkım atıklarından ayrı olarak toplanır, taşınır ve geri
kazanılır. Asfalt atıklarının gelişigüzel yerlere atılması yasaktır.
Asfalt atıklarının
geri kazanılması esas olup, geri kazanım tesislerinde ikincil ürün haline
getirilen asfalt atıkları düşük trafik yoğunluklu yollarda dolgu malzemesi
olarak veya asfalt üretim tesislerinde öncelikli olarak kullanılır.
İnşaat/Yıkıntı
Atığı Geri Kazanım Tesisleri
Madde 29 — Geri kazanım
tesisleri inşaat/yıkıntı atıklarının özelliklerine, miktarına ve hacmine bağlı
olarak sabit veya geçici olarak planlanır.
Taşkın riskinin
yüksek olduğu yerlerde, yağmur sularının akışını engelleyecek vadilerde veya
dere yataklarında, heyelan, çığ ve erozyon bölgelerinde geri kazanım
tesislerinin kurulmasına ve işletilmesine müsaade edilmez.
Geri kazanım
tesisleri, yüzeysel su kaynaklarından en az 300 (üç yüz) metre uzaklıkta
kurulur. Sabit tesislerin en yakın yerleşim birimine uzaklığı 200 (iki yüz)
metreden az olamaz. Tesisin etrafı tel çit ile çevrilir. Geri kazanım
tesisleri, inşaat/yıkıntı atıkları depolama sahalarında da kurulabilir. Geri
kazanım tesislerinin bulunacağı sahanın zemini, su birikmeyecek ve yer altı
suyu kirlenmeyecek şekilde betondan yapılır, tesisin çalışması sırasında
gürültü ve toz emisyonları ile ilgili sınır değerler sağlanır.
Geri kazanım
tesislerinde inşaat/yıkıntı atıklarının kabul edileceği birim, işletme binası,
kantar ve kontrol ünitesi ile yeterli sayıda ve kapasitede ayırıcı, kırıcı,
elek, taşıma sistemleri ile geçici depolama alanı bulunmak zorundadır. Geri
kazanım tesislerinde bulunması zorunlu ekipmanların kiralama yoluyla da temini
mümkündür. Geri kazanım tesislerine izin alınması aşamasında bu ekipmanların
mülkiyetlerine dair bilgi ve belgelerin izin vermeye yetkili mercilere
sunulması gerekmektedir.
Geri Kazanım
Tesisleri İçin Yapılacak Başvurularda İstenecek Belgeler
Madde 30 — Bu amaçla
yapılacak başvurularda,
a) 36 ncı maddenin
(g) bendine kadar sıralanan bilgi ve belgeler,
b) Geri kazanım
tesisindeki ünitelerin yerleşim planları,
c) Geri kazanım
tesisi işletim projesi,
d) İşin özelliğine uygun,
en az bir tanesi üniversitelerin ilgili dört yıllık teknik bölümünden mezun
olan teknik eleman olmak üzere çalıştırılacak personel sayısı ve özellikleri,
e) Geri kazanım
tesisinde kullanılacak makine ve araç-gereç listesi, her birinin teknik özellikleri
ve kapasiteleri,
f) Kapatılma ve
sonrası için önerilen rehabilitasyon planı ve prosedürü,
ile ilgili detaylı
bilgi ve belgeler bulunacaktır.
Geri kazanım tesisi
izni almak isteyen kişi, kurum ve kuruluşlarca yukarıda belirtilen bilgi ve
belgeler tamamlanır ve Hafriyat Toprağı, İnşaat/Yıkıntı Atıkları İnceleme
Kurulu’na sunulur.
Geri Kazanım
Tesislerine İzin Verilmesi ve İptali
Madde 31 — Geri kazanım
tesislerine izin vermeye ve verilen izni iptal etmeye 38 inci maddede
belirtilen merciler yetkilidir.
Geri Kazanım
Tesislerine Atık Kabul Prosedürü
Madde 32 — İnşaat/yıkıntı
atıklarının geri kazanım tesislerine kabulü sırasında aşağıdaki esaslara
uyulacaktır;
a) Tesise
kesinlikle katı, sıvı, zararlı ve tehlikeli atık kabul edilmeyecektir.
b) Geri kazanım tesisi
girişinde öncelikle atıkların taşıma ile ilgili dokümanları kontrol edilecek,
belediye veya mülki amirin izin vermediği taşıyıcıların atıkları ile Atık
Taşıma ve Kabul Belgesi bulunmayan taşıyıcıların atıkları tesise kabul
edilmeyecektir.
c) Gerekli evraklarının
bulunduğu tespit edilen atıkların görsel incelemesi yapılarak taşıma ve kabul
belgesindeki bilgiler ile uyumu kontrol edilecektir.
d) Atıkların
içinde, 39 uncu maddede belirtilen atıkların bulunması veya bunlarla karışmış
olması durumunda atıkların kabulü yapılmayacak ve yetkili makama haber
verilecektir. Bu durumda atık üreticileri ve taşıyıcılar hakkında ilgili
kanunların belirlediği cezalar uygulanır.
e) Kabulü uygun
görülen atıklar tartılacak; atığın miktarı, üretim yeri, getiriliş tarihi ve
araç plakası gibi bilgilerin kaydından sonra araç sahaya gönderilecektir.
f) Geri kazanım
işleminden sonra geri kazanılan ürünün adı, miktarı, standardı, satış yeri,
satış miktarı ve kullanım alanı gibi bilgiler de düzenli olarak kayıt altına
alınacaktır.
Geri Kazanım
Ürünleri ve Kullanım Alanları
Madde 33 — Geri kazanılmış
ürünler, ilgili standartları sağlamak şartı ile gerekli işlemlerden sonra
orijinal malzemeler ile birlikte veya ayrı olarak, yeni beton üretiminde, yol,
otopark, kaldırım, yürüyüş yolları, drenaj çalışmaları, kanalizasyon borusu ve
kablo döşemelerinde dolgu malzemesi olmak üzere, alt ve üst yapı inşaatlarında,
spor ve oyun tesisleri inşaatları ile diğer dolgu ve rekreasyon çalışmalarında
öncelikli olarak kullanılır.
ALTINCI BÖLÜM
Hafriyat Toprağı,
İnşaat ve Yıkıntı Atıkları
Depolama
Sahalarının Yer Seçimi, İnşası ve İşletilmesine İlişkin Esaslar
Atıkların
Depolanması
Madde 34 — (Mülga:RG-26/3/2010-27533)1
Depolama Tesisleri
Madde 35 — (Mülga:RG-26/3/2010-27533)1
Hafriyat Toprağı
İle İnşaat/ Yıkıntı Atıkları Depolama Sahaları İçin Yapılacak Başvurularda
İstenecek Belgeler
Madde 36 — (Mülga:RG-26/3/2010-27533)1
Hafriyat Toprağı,
İnşaat/Yıkıntı Atıkları İnceleme Kurulu
Madde 37 — (Mülga:RG-26/3/2010-27533)1
Depolama
Tesislerine İzin Verilmesi ve İptali
Madde 38 — (Mülga:RG-26/3/2010-27533)1
Depolanması Yasak
Olan Atıklar
Madde 39 — (Mülga:RG-26/3/2010-27533)1
Atık Kabul
Prosedürü
Madde 40 — (Mülga:RG-26/3/2010-27533)1
Atıkların
Depolanması
Madde 41 (Mülga:RG-26/3/2010-27533)1
Depolama
Sahalarının Kapatılması ve Rehabilitasyonu
Madde 42 — (Mülga:RG-26/3/2010-27533)1
Rehabilitasyon
Projeleri
Madde 43 — Rehabilitasyon
projesi, çalışma alanında döküm işlemlerinin başlamasından önce hazırlanacak,
çalışmaların tümü ile veya öngörülen şekli ile kısmen sonuçlanmasını müteakiben
en geç 1 yıl içinde uygulamaya konulacaktır. Söz konusu alanın ne amaçla
değerlendirileceği yerel koşullar da göz önüne alınarak belirlendikten sonra
buna uygun projelendirme yapılacaktır.
Bu projelerde,
bitkilendirme planı, yaban hayatı koruma planı, yüzey suları yönetim planı ile
bunlara ait çizim ve hesaplar yer alacaktır. Bu çalışmalarda esas olacak ana
kriterler aşağıda sıralanmaktadır;
a) Rehabilitasyon
çalışmaları sonucunda, sahaya doğal görünüm kazandırılacaktır.
b) Projenin
uygulanması sonucunda ortaya çıkacak yapının veya oluşan yeni alanın kullanımı,
yerel çevre koşulları ile tam uyum içinde olacak ve tüm canlılar için
tartışmasız güvenli bir ortam sağlanacaktır.
c) İnsanların
dolaşımına açılan alanlarda 3.0 metreden yüksek kademe ve 5.0 metreden dar
basamak bulunmayacaktır.
d) Bütün şev
yüzeyleri dayanma duvarı ile tutulmaksızın doğal hali ile stabil olacak şekilde
düzenlenecektir.
e) Alanın dış
çevresinde eğimli yüzey var ise taş ve parça yuvarlanmaları ile kaymalara karşı
kesin önlem alınacaktır.
f) Rehabilitasyon
sırasında, atıkların şev açılarının değiştirilmesi söz konusu ise, verilecek
yeni eğim örtü toprağının serilmesine, bitki örtüsünün gelişmesine izin
verecek, erozyonu ve atıkların yüzeye çıkmasını önleyecek değerlerde olacaktır.
g) Alan çevresi su
trafiği açısından yeterince güvenli hale getirilecektir. Yörenin en yoğun yağış
koşullarında, su toplama ve akma kanalları ile çevre doğal drenaj sistemi
yeterli olacak şekilde planlanacak, çukur alanların su baskınına uğraması
olasılığına karşı yeterli önlemler alınmış olacaktır.
h) Alanın üzeri
yapılacak bitkilendirme çalışmasına bağlı olarak bitkisel üst örtü toprağı ile
kaplanacak ve ağaçlandırılacaktır.
Doğal Afet
Atıklarının Yönetimi
Madde 44 — Başta deprem olmak
üzere doğal afetler sonucunda oluşan yıkıntı atıklarının yönetiminden, mahallin
en büyük mülki amirinin başkanlığında oluşturulacak Kriz Merkezi sorumludur.
Merkez, olası bir doğal afet durumunda oluşabilecek atık miktarı, bunların
kaldırılması ve taşınması için gerekli araç-gereç ve ekipman ile bu atıkların
depolanacağı uygun alanları bu Yönetmelikte belirtilen esaslara göre önceden
tespit eder ve gereken hazırlıkları yapar. Çalışmalar hakkında Bakanlığa
düzenli olarak bilgi verilir. Mevcut taşıyıcı firmalar ile depolama ve geri
kazanım tesisleri Kriz Merkezleri ile uyumlu çalışırlar. Doğal afetler
sonucunda oluşan yıkıntı atıklarının taşınması ve depolanması faaliyetleri Kriz
Merkezi tarafından yapılan planlamalar doğrultusunda, ilgili belediyenin
sorumluluğunda belediye veya belediyenin yetkilerini devrettiği kişi ve
kuruluşlar tarafından yürütülür.
Denetleme
Madde 45 — Bu Yönetmelik
kapsamına giren bütün faaliyetlerin, bu Yönetmelik ve diğer çevre mevzuatına
uygun olarak yapılıp, yapılmadığını denetleme yetkisi Bakanlığa, aittir. Ayrıca
depolama izni vermekle yetkili ve görevli kurumlar da bu Yönetmelik hükümlerine
uyulup uyulmadığını denetleme yetkisine sahiptir.
Yönetmeliğe
Aykırılık
Madde 46 — Yönetmelik
hükümlerine aykırı hareket edenler hakkında Kanunun 15 ve 16 ncı maddelerinde
belirtilen merciler tarafından gerekli işlemler yapılır ve Kanunun 20, 21, 23,
24 ve 26 ncı maddelerinde belirtilen cezalar verilir.
Geçici Madde 1- Mevcut hafriyat
toprağı ve inşaat/yıkıntı atıkları geri kazanım ve depolama tesisleri bu Yönetmeliğin
yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 1 (bir) yıl içinde, belediye sınırları ile
mücavir alan sınırları dışında kalan yerlerde mahallin en büyük mülki amiri,
belediye sınırları ve mücavir alan sınırları içindeki yerlerde belediyeler,
büyükşehir belediyesi olan yerlerde büyükşehir belediyelerine başvurarak
gerekli izinleri alırlar.
Geçici Madde 2- Bu Yönetmeliğin
yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 1 (bir) yıl içinde, belediye sınırları
içindeki yerlerde belediyeler, büyükşehir belediyesi olan yerlerde büyükşehir
belediyeleri; belediye sınırları ile mücavir alan sınırları dışında kalan
yerlerde mahallin en büyük mülki amiri, inşaat/yıkıntı atığı geri kazanım ve
depolama tesislerini kurmak/kurdurmakla yükümlüdürler.
Yürürlük
Madde 47 — Bu Yönetmelik
yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
Madde 48 — Bu Yönetmelik
hükümlerini Çevre ve Orman Bakanı yürütür.
________________
1 26/3/2010 tarihli
ve 27533 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair
Yönetmelik ile bu maddeler 1/4/2010 tarihinden itibaren yürürlükten
kaldırılmıştır.
Ekleri için tıklayınız.